Kat irtifakı ya da kat mülkiyeti kurulmuş olan binalarda Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, bir bağımsız bölüme kat mülkiyeti yönünden düşen pay, arsa payı olarak tanımlanmaktadır. Arsa payının belirlenmesi işlemi bir arsa üzerinde yapılan gayrimenkulün metrekaresine göre yapılıyor. Ana taşınmazın metrekaresi hesaplandıktan sonra hak sahiplerine bağımsız bölümlerin metrekaresi üzerinden dağıtım yapılarak arsa payına ulaşılıyor.
Ortak mülkiyet olarak kabul edilen arsa payları, kat mülkiyeti ya da kat irtifakından bağımsız şekilde devredilemiyor ya da miras yoluyla başka birine geçemiyor. Peki arsa payı hesaplaması nasıl yapılır?
Arsa Payı Hesaplama
Arsa payı hesaplamasında önemli bazı noktalar bulunuyor. Bir arsa payı hesaplaması yapılırken binanın bağlı olduğu belediye tarafından belirlenen rayiç bedel ve her bir bağımsız bölüm için metrekare cinsinden büyüklüğü değerlendiriliyor.
Bu hesaplamada Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından arsa payı değeri üzerinden hak sahiplerine düşen alanların büyüklüğü ve metrekare karşılığı oran olarak hesaplanır. Örnek üzerinden gidecek olursak, 10/140 gibi bir oran üzerinden hesaplama yapılması mümkündür. Arsa payı değeri hesaplaması yapılırken Tapu Sicil Müdürlüğünün prosedürleri geçerli olur. Ana taşınmazın toplam metrekaresi arsa payına bölündüğünde, hak sahibinin arsa üzerindeki hakkı da ortaya çıkmış olur.
Bir örnekle arsa payı hesaplama işlemini yapalım: Toplam 1000 metrekarelik bir ana taşınmaz için 10/140 arsa payı oranında hak sahibi olan kişi, arsa üzerinde 1000×10/140 oranında hak elde eder.
Bir ana yapının arsası üzerinde birkaç kişinin hakkı varsa arsa payını kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmadan hesaplamak mümkün olmaz. Hak sahipleri, arsa payı hesaplamalarında tutarsızlık olduğunu fark ederlerse ilgili makamlara başvurarak durumun yeniden değerlendirilmesini isteyebilirler. Bu durumda mahkeme sonucuna göre bu oranlar değerlendirilerek yeniden hesaplanabilir.
Adil bir arsa payı hesaplaması yapabilmek için arsa payının bağımsız bölümlerin adetlerine bölünerek eşit birer pay olarak verilemeyeceği konusunun üzerinde durulması gerekir. Bundan dolayı arsa payı hesaplaması kanunlara ve usulüne uygun olarak yapılması hassasiyet taşıyan bir konudur. Arsa payı paylaşımında orantılı bir paylaşım olmazsa tekrar gözden geçirilmesi ve gerektiğinde gerçek arsa payının hak sahiplerine verilmesi amacıyla mahkemeye başvuru hakkının da hak sahipleri tarafından değerlendirilmesi gerekiyor.
